شرح دعای روز دهم ماه رمضان در پنج فراز: 1. راز توکل 2. رستگاری 3. قرب به خداوند 4. حقیقت احسان 5. عبد حیران معبود

دعای روز دهم‏

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْفَائِزِينَ لَدَيْكَ وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ إِلَيْكَ بِإِحْسَانِكَ يَا غَايَةَ الطَّالِبِينَ»

ترجمه: اى خدا مرا در اين روز از آنان كه بر تو توكل كنند و نزد تو فوز و سعادت يابند قرار ده و مرا از آنان كه مقربان درگاه تو باشند قرار ده به حق احسانت اى منتهاى آرزوى طالبان.

شرح دعای روز نهم ماه رمضان

شرح فراز اول دعای روز دهم ماه رمضان

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ» اى خدا مرا در اين روز از آنان كه بر تو توكل كنند قرار ده!

راز توکل

توکل به معنای وکیل گرفتن است. توکل به خداوند به معنای وکیل قرار دادن او در حل مشکلات است.

زندگی همیشه همراه با رنج است « لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ في‏ كَبَدٍ» (بلد:4) لذا انسان در دنیا با انواع مشکلات روبه رو می شود و بسته به نوع برخورد با مشکلات یا از حجم آن ها می کاهد و یا بر آن ها می افزاید که البته انسان ها غالبا بر مشکلاتشان می افزایند.

دین مجموعه ای از راه ها برای فائق آمدن بر انواع مشکلات است. دین اسلام برای همه ی دردها درمان دارد و برای همه ی بن بست ها راه برون رفتی را تدارک دیده است. در احادیث وارد شده است که: «لِكُلِّ دَاءٍ دَوَاء»

توکل به معنای این است که با اعتماد به خداوند حل مشکلات را به او بسپاریم و به توصیه های او که در اسلام عزیز آمده است توجه کنیم تا خداوند هم در مشکلات معرفتی و اعتقادی راه برون رفتی از آن را برایمان مشخص نماید « إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقانا» (انفال: 29) و هم در مشکلات جاری زندگی روزنی به  رویمان بگشاید « مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً» (طلاق: 2)

البته اتکال به عقل در حل مشکلاتی که او می تواند از عهده ی حلشان برآید نیز توکل به خداوند است زیرا عقل حجت  و پیامبر باطنی است؛ منتها باید قدرت عقل را محدود دانست و مدام آن را با ملاک شرع مورد بررسی قرار داد که مبادا صدای هوس با زبان عقل شنیده شود! و آیات شیطانی به جای آیات الهی به قلب ما وارد شود!

شرح فراز دوم دعای روز دهم ماه رمضان

«وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْفَائِزِينَ لَدَيْكَ» و نزد تو فوز و سعادت يابند قرار ده!

رستگاری

«فوز» به معنای رسیدن به مرحله ای است که انسان احساس کند آرزوهایش محقق شده است. قرآن نهایت فوز را دور شدن از دوزخ و وارد شدن به بهشت می داند: « فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فاز» (آل عمران: 185)

 اگر انسان نهایت فوز ورستگاریش را بهشت بداند در زندگی تلاش می کند تا به این آرزوی بزرگش دست یابد.

ولی غالب انسان ها آرزوهایشان محدود به همین دنیا است. منافقان در صدر اسلام در رفتن به جهاد تعلل می کردند ولی وقتی مؤمنین به جهاد رفته و در جنگ پیروز شده و غنائمی را بدست می آوردند می گفتند: « يا لَيْتَني‏ كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظيماً» (نساء: 73) بسیاری از مردم تحقق آمال دنیوی را فوز عظیم می دانند. پس آن ها نمی توانند از خداوند به طور جدی بخواهند که فوز اصیل و حقیقی را شامل حالشان سازد.

برای رسیدن به بهشت و بالاتر از آن به رضوان خداوند، که فوز عظیم است (توبه: 72) باید در دنیا آرزوهای معنوی را جایگزین آرزوهای مادی نمود. آروزهایی مثل: توفیق اطاعت از خداوند و پیامبر او (نساء: 13)، مهاجرت و جهاد در راه خداوند (توبه: 100) نثار جان و مال در راه خداوند (توبه: 111) یافتن نیروی تقوا و باز داشتن خود از بدی ها (غافر: 9).

در واقع این دعا جهت آرزوی انسان را تصحیح می کند و می گوید به دنبال چیزی باشد که نزد او فوز است. با تأکید بر قید «لدیک» در فراز دعا.

شرح فراز سوم:

«وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ إِلَيْكَ» و مرا از آنان كه مقربان درگاه تو باشند قرار ده!

قرب خداوند

انسان ها یا رو به خدایند و یا پشت به خداوند. ذکر و نسیان، توجه و اعراض، قرب و بعد، رحمت و لعنت همه واژگانی است که برای تبیین این حقیقت مورد استفاده قرار می گیرد. اما عبد در دعای روز دهم ماه رمضان می خواهد که جزو مقربین درگاه او باشد.

مثال خداوند مثال نور است «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض‏» (نور: 35) قرب به او باعث از بین رفتن تاریکی ها در وجود انسان می شود. در نتیجه انسان بصیرت پیدا نموده و از همه ی زشتی هایی که مربوط به تاریکی است نجات می یابد.

البته هیچ کس به قرب کامل نائل نمی شود، مهم این است که انسان در رسیدن به قرب خداوند از دیگران پیشی گرفته و از نور او بیشترین بهره را بگیرد: « وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ، أُوْلَئكَ الْمُقَرَّبُونَ» (بقره: 10 و 11)

تنها قرب خداوند است که ایجاد نور در انسان می کند « مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ» (نور: 40) هیچ راهی غیر از آن برای رهیدن از ظلمان وجود ندارد. « اللَّهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّور» (بقره: 257)

رسیدن به نور قرب خداوند بدون عمل به اسلام عزیز امکان پذیر نیست « أَ فَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ فَهُوَ عَلى‏ نُورٍ مِنْ رَبِّه»‏ (زمر: 22)

شرح فراز چهارم:

«بِإِحْسَانِكَ» به حق احسانت!

حقیقت احسان

احسان رفع نیاز قبل از اظهار آن است، یعنی قبل از اینکه فرد درخواست چیزی را بکند بهش عطا شود. احسان گواراترین نوع کمک به دیگران است.

خداوند محسن است به معنای این که احتیاجات انسان ها را قبل از این که آنها از او بخواهند برآورده می سازد. در دعای ماه رجب می  خوانیم: « يَا مَنْ أَرْجُوهُ لِكُلِّ خَيْرٍ وَ آمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ (مِنْ) كُلِّ شَرٍّ  يَا مَنْ يُعْطِي الْكَثِيرَ بِالْقَلِيلِ يَا مَنْ يُعْطِي مَنْ سَأَلَهُ‏  يَا مَنْ يُعْطِي مَنْ لَمْ يَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَة»

آنچه در دعای روز دهم ماه رمضان از خداوند خواسته ایم با توسل به نام محسن مطرح نموده ایم. خداوند قبل از این که از او بخواهیم خود وکالت ما را بر عهده گرفته و بسیاری از مشکلات ما را حل نموده است. او بهشت برینش را از همینک برای پارسایان آماده نموده و زینت داده است « أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقينَ» (شعراء 90) خدای محسن، با آمرزش بسیاری از گناهان ما قبل از این که ما از بخواهیم زمینه قرب به خودش را برای ما فراهم ساخته است. خدای ما خوب خدایی است، « إِنْ كُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ فَأَنْتَ نِعْمَ الرَّب» هرچند ما بد بنده ای هستیم!

شرح فراز پنجم دعای روز دهم ماه رمضان

«یَا غَايَةَ الطَّالِبِينَ» اى منتهاى آرزوى طالبان!

انسان مدام در حال جستجو است و به دنبال رشد بیشتری و وضعیتی بهتر و کمالی افزون تر است.

البته این که گفته شده است: «جوینده یابنده است» در امور دنیایی کلیت ندارد ولی در امور اخروی و معنوی حقیقت همین است. « مَنْ كانَ يُريدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ في‏ حَرْثِهِ وَ مَنْ كانَ يُريدُ حَرْثَ الدُّنْيا نُؤْتِهِ مِنْها (شوری: 20)

انسان در دنیا به دنبال چیزی می گردد که هیچ گاه به همه ی آن نمی رسد . او به دنبال آرامش است. آرامش تنها در یاد خداوند است: « أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئنِ‏ الْقُلُوب‏ » (رعد: 28)

بر این اساس جویندگان و کمال خواهان تنها باید به دنبال خدا باشند و در پی ذات اقدسش حیران باشند که به همین خاطر نام او الله است. الله معبودی است که دیگران، واله و حیران او هستند!